Μια λιγότερο γνωστή αλλά απολύτως χαρακτηριστική ψηφίδα των Δεκεμβριανών του 1944 αποκαλύπτει ο διακεκριμένος ιστορικός και συγγραφέας Δρ. Κωνσταντίνος Τσοπάνης, μέσα από τη μελέτη του προσωπικού ημερολογίου της Μαρκοπουλιώτισσας Κατίνας Αλλαγιάννη.

Ένα τεκμήριο καθημερινότητας που, παρά τη σεμνή του μορφή, ανασυνθέτει με μοναδική ένταση τον αντίκτυπο των συγκρούσεων στα Μεσόγεια.

Η καταγραφή της Αλλαγιάννη, γραμμένη χωρίς πρόθεση δημοσιότητας και απαλλαγμένη από ιδεολογικά φορτία, λειτουργεί ως καθρέφτης της ψυχολογίας μιας κοινωνίας που βρέθηκε εγκλωβισμένη ανάμεσα σε δύο κόσμους: τη διεκδίκηση του μεταπολεμικού μέλλοντος και τον φόβο μιας νέας σύγκρουσης που απλωνόταν από την Αθήνα προς την περιφέρεια.

Όπως εξηγεί ο Δρ. Τσοπάνης, το ημερολόγιο «δεν καταγράφει μάχες, αλλά τις δονήσεις τους». Αυτό, ίσως, είναι και το στοιχείο που το καθιστά εξαιρετικά πολύτιμο.

Στις σελίδες που εξετάζει ο ιστορικός, οι κάτοικοι των Μεσογείων εμφανίζονται αντιμέτωποι με ελλείψεις, ξαφνικές μετακινήσεις, την αγωνία για τους συγγενείς στην πρωτεύουσα και μια αόριστη αλλά έντονη αίσθηση ότι το τέλος της Κατοχής δεν σημαίνει και το τέλος των δοκιμασιών.

Η Αλλαγιάννη, με σπάνια παρατηρητικότητα, περιγράφει στιγμές όπου το καθημερινό –το άναμμα του τζακιού, το ζύμωμα, οι επισκέψεις σε συγγενικά σπίτια– συνυπάρχει με τον ήχο των πυροβολισμών που έφταναν από την Αθήνα, μεταφέροντας ένα κλίμα αστάθειας που τα Μεσόγεια ζούσαν έμμεσα αλλά καθοριστικά.

Ο Δρ. Τσοπάνης υπογραμμίζει ότι η περιοχή δεν γνώρισε την έκταση των συγκρούσεων της πρωτεύουσας, ωστόσο «βίωσε την ένταση σε κοινωνικό επίπεδο», με πολιτικές διαιρέσεις, φόβο και μια αίσθηση αναμονής που διαποτίζει σχεδόν κάθε γραμμή του ημερολογίου.

Η Αλλαγιάννη καταγράφει τις φήμες που κυκλοφορούσαν, την ανησυχία για τις εξελίξεις και τη σιωπηλή προσαρμογή των ανθρώπων στο αβέβαιο.

Οι μαρτυρίες αυτές, σημειώνει ο ιστορικός, αποτελούν μια πολύτιμη αναφορά για την κατανόηση του πώς οι μεγάλες ιστορικές συγκρούσεις διαμορφώνουν τις μικρές κοινωνίες ακόμη και όταν δεν τις αγγίζουν άμεσα στο πεδίο της μάχης.

Σήμερα, το ημερολόγιο της Μαρκοπουλιώτισσας γυναίκας δεν αποτελεί απλώς μια οικογενειακή μνήμη.

Λειτουργεί ως πρωτογενές τεκμήριο που φωτίζει την κοινωνική ψυχολογία της εποχής και συνδέει τα Μεσόγεια με τη μεγάλη αφήγηση των Δεκεμβριανών.

Η ανάλυση του Δρ. Τσοπάνη αναδεικνύει τη σημασία του: «Μας επιτρέπει να δούμε την Ιστορία από χαμηλά, από το ύψος των ανθρώπων που δεν κρατούσαν όπλα αλλά κουβαλούσαν την καθημερινή αγωνία της επιβίωσης».

Η αφήγηση αυτή, ειπωμένη από τον ίδιο στον δημοσιογράφο Κώστα Τσαπάκη, ανοίγει έναν νέο διάλογο για το πώς η ιστορία των Μεσογείων συνδέεται με τα μεγάλα γεγονότα της χώρας – όχι μέσα από τις φλόγες της μάχης, αλλά μέσα από το βλέμμα μιας γυναίκας που κατέγραψε, με καθαρή και ανθρώπινη ματιά, τις σκιές μιας ταραγμένης εποχής.

Ακούστε παρακάτω ολόκληρη την εξαιρετική και άκρως αποκαλυπτική συνέντευξη του Δρ Κωνσταντίνου Τσοπάνη για ένα θέμα που 81 χρόνια μετά ακόμη ταλανίζει την ελληνική κοινωνία: