Η απίστευτη ιστορία των γυαλιών όρασης
- Δημιουργηθηκε στις Δευτέρα, 14 Ιανουαρίου 2013 18:47
Κατά τον Μεσαίωνα, και ειδικότερα μεταξύ 11ου και 13ου αιώνα, οι εγγράμματοι με αδύναμη όραση χρησιμοποιούσαν σφαίρες-μεγεθυντικούς φακούς που ονομάζονταν «αναγνωστικοί λίθοι».
Τις κυλούσαν πάνω στις σελίδες των βιβλίων, έτσι ώστε τα γράμματα να δείχνουν μεγαλύτερα. Ο Roger Bacon (1220-1292), στο έργο του «Opus Majus» (1268), αναφέρει ότι μπορεί κανείς να διαβάζει καλύτερα όταν βλέπει μέσα από ένα γυαλί που είναι κατά τι μικρότερο από ημισφαίριο. Στα πειράματα του Bacon βασίστηκε και ο εφευρέτης των γυαλιών οράσεως, το όνομα του οποίου όμως παραμένει άγνωστο.
Ως πιθανοί εφευρέτες έχουν θεωρηθεί κατά καιρούς ο ίδιος ο Bacon, ο Ιταλός Salvino D' Armato Degli Armati ή ο Alessandro di Spina. Ωστόσο, πρόκειται για εικασίες, καθώς το πρόσωπο του εφευρέτη δεν έχει πιστοποιηθεί.
Η πρώτη καταγεγραμμένη ύπαρξη γυαλιών σημειώνεται τις τελευταίες δεκαετίες του 13ου αιώνα στην Ιταλία. Οι αναφορές ως προς το χρόνο εμφάνισής τους κυμαίνονται από το 1260 μέχρι και το 1289. Ωστόσο, ο ακριβής χρονολογικός προσδιορισμός τους δεν είναι δυνατός. Εξίσου δύσκολη είναι και η καταγραφή του τόπου εμφάνισής τους, καθώς οι σχετικές αναφορές ποικίλλουν μεταξύ της Φλωρεντίας το 1280 και της Πίζας το 1286.
Το Μεσαίωνα, η Βενετία υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα παραγωγής γυαλιού, διαθέτοντας παράλληλα μια ισχυρή συντεχνία τεχνιτών κρυστάλλου. Ως εκ τούτου, συγκέντρωνε τις καλύτερες προϋποθέσεις προκειμένου να καταστεί επίσημα η πατρίδα της παραγωγής γυαλιών.
Όμως, η πόλη στην οποία άνθησε πραγματικά το εμπόριο γυαλιών στα μέσα του 15ου αιώνα ήταν η Φλωρεντία. Από το 16ο-17ο αιώνα το μονοπώλιο της ιταλικής πόλης έσπασε. Αυτή τη χρονική περίοδο άρχισαν να παράγουν γυαλιά η Γερμανία, η Γαλλία και η Ολλανδία. Σε κάθε περίπτωση, η ζήτηση των γυαλιών εκτινάσσεται ύστερα από την εφεύρεση της τυπογραφίας από τον Ιωάννη Γουτεμβέργιο το 1454, οπότε τα βιβλία έγιναν προσβάσιμα σε όλους. Άνοδος στο εμπόριο των γυαλιών σημειώθηκε και κατά το 17ο αιώνα, με την έκδοση των πρώτων εφημερίδων.
Η ζωή πριν
Από την αρχαιότητα ήταν ήδη γνωστό ότι το κυρτό γυαλί είχε την ιδιότητα να μεγεθύνει τα αντικείμενα. Ένας φακός που προσιδιάζει με μεγεθυντικό, κατασκευασμένος από ορυκτό κρύσταλλο, εντοπίστηκε από αρχαιολόγους κοντά στη Νινευή της Ασσυρίας. Πρόκειται για την παλαιότερη ανακάλυψη μιας τέτοιας εφεύρεσης. Σε ορισμένες πηγές γίνεται αναφορά στους μεγεθυντικούς φακούς, στην Αίγυπτο του 5ου π.Χ. αιώνα. Σύμφωνα με άλλες, αντίθετα, δεν έχει καταγραφεί κάποιου είδους βοήθημα όρασης την εποχή των Αιγυπτίων, των αρχαίων Ελλήνων και των Ρωμαίων.
Οι ιστορικές μαρτυρίες από την αρχαία Ελλάδα και τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κάνουν λόγο για σκλάβους που διάβαζαν μεγαλόφωνα στους ευγενείς με αδύναμη όραση. Ο Σενέκας αναφέρει πώς κατάφερνε να διαβάζει χρησιμοποιώντας μια γυάλινη σφαίρα που τη γέμιζε νερό. Ο Νέρωνας είχε στη διάθεσή του ένα σμαράγδι, που τοποθετούσε κοντά στο μάτι του για να βλέπει σε μεγέθυνση τους μονομάχους στο Κολοσσαίο (σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, ο Νέρωνας το χρησιμοποιούσε για να φιλτράρει το φως του ήλιου).
Αναφορές υπάρχουν και για την Κίνα, σύμφωνα με τις οποίες οι Κινέζοι πριν από 2.000 χρόνια χρησιμοποιούσαν γυαλιά. Στην πραγματικότητα, είχαν δημιουργήσει ένα είδος «φυλαχτού» για να προστατεύουν τα μάτια τους από τις «κακές δυνάμεις».
Πριν από την εφεύρεση των γυαλιών, στη μεσαιωνική Ευρώπη, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού συγκροτούσαν αγρότες, που διαβιούσαν εγκλωβισμένοι στον αναλφαβητισμό και τη δεισιδαιμονία. Συνηθέστατα, οι παθήσεις εκλαμβάνονταν ως θεία δίκη και τιμωρία για πράξεις του παρελθόντος που επιτέλεσαν οι ίδιοι οι πάσχοντες ή οι πρόγονοί τους. Επομένως, δεν έπρεπε να επιχειρηθεί η απαλλαγή από αυτές. Η θέσπιση των πανεπιστημίων συνέτεινε όχι μόνο στην αλλαγή του τρόπου σκέψης. Στην περίπτωση που εξετάζουμε ευνόησε το εμπόριο γυαλιών στους κύκλους των λογίων.
Η εξέλιξη
Κατά την πρώιμη περίοδο των γυαλιών οράσεως κατασκεύαζαν τους σκελετούς από ξύλο, κέρατο και κόκαλο. Μεταξύ 16ου - 18ου αιώνα κυκλοφόρησαν δερμάτινοι σκελετοί, που όμως εξαιτίας του ευαίσθητου υλικού τους η διάρκεια ζωής τους ήταν περιορισμένη. Τους επόμενους αιώνες καταγράφεται ποικιλία ως προς τα είδη των σκελετών, καθώς έκαναν την εμφάνισή τους σκελετοί από μπρούντζο, κέλυφος χελώνας, μπανέλα, ατσάλι, ασήμι και χρυσό.
Τη δεκαετία του 1780 ο Βενιαμίν Φραγκλίνος δημιούργησε τα διπλοεστιακά γυαλιά. Στις αρχές του 19ου αιώνα, στην Αγγλία, επικράτησε το μονόκλ, αλλιώς και «δαχτυλίδι του ματιού», το οποίο είχε χρησιμοποιήσει πρώτος ο Γερμανός βαρόνος Philipp Von Stosch γύρω στο 1720. Ο J. F. Voigtländer το λάνσαρε στην Αυστρία, έπειτα έγινε μόδα στη Γερμανία και εν τέλει απαξιώθηκε μετά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, καθώς συνδέθηκε αισθητικά με το γερμανικό στρατό. Τη δεκαετία του '30 έγιναν πολύ δημοφιλή τα γυαλιά ηλίου.
Σήμερα μπορεί κανείς να βρει στην αγορά φακούς γυαλιών από γυάλινους μέχρι πλαστικούς. Διορθώσεις στην όραση επιτυγχάνονται πλέον και με τη χρήση φακών επαφής, ενώ η αποθεραπεία της μυωπίας πραγματοποιείται με επεμβάσεις laser.
© Science Illustrated
Γιατί τα σκυλιά γέρνουν το κεφάλι στο πλάι;
- Δημιουργηθηκε στις Σάββατο, 12 Ιανουαρίου 2013 10:37
Οι σκύλοι προέρχονται από τους λύκους, οι οποίοι συγκαταλέγονται στα πιο κοινωνικά θηλαστικά του κόσμου.
Προσβάλλεται η καρδιά από καρκίνο;
- Δημιουργηθηκε στις Σάββατο, 12 Ιανουαρίου 2013 10:25
Η καρδιά μπορεί να προσβληθεί από καρκινικούς όγκους, αλλά πρόκειται για εξαιρετικά σπάνια περίπτωση.
«Συγγένεια» επιληψίας και ημικρανίας
- Δημιουργηθηκε στις Σάββατο, 12 Ιανουαρίου 2013 10:17
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι υπάρχουν γονίδια που προκαλούν τόσο επιληπτικές κρίσεις όσο και αλλεπάλληλες ημικρανίες.
Μια νέα αμερικανική έρευνα διαπίστωσε ότι ένα οικογενειακό ιστορικό επιληψιών αυξάνει τις πιθανότητες σοβαρών πονοκεφάλων.
Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι οι επιληπτικοί έχουν σημαντικά μεγαλύτερες πιθανότητες σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό να παθαίνουν ημικρανίες, αλλά δεν ήταν σαφές κατά πόσο αυτό οφειλόταν σε κοινό γενετικό υπόβαθρο - μια αιτιολογία που φαίνεται να ενισχύει τελικά η νέα έρευνα.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη δρα Μέλοντι Γουινάουερ της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου Κολούμπια των ΗΠΑ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό για θέματα επιληψίας «Epilepsia» σύμφωνα με το BBC, ανέλυσαν τις περιπτώσεις 500 οικογενειών από διάφορες χώρες, που περιλάμβαναν στους κόλπους τους δύο ή περισσότερα μέλη με επιληψία.
Μπόρεσαν έτσι να διαπιστώσουν ότι οι άνθρωποι με τρεις ή περισσότερους στενούς συγγενείς με επιληψία έχουν υπερδιπλάσια πιθανότητα να παθαίνουν ημικρανίες (με αύρα). Η ημικρανία με αύρα είναι μια σοβαρή μορφή πονοκεφάλου, που συνοδεύεται από λάμψεις, προσωρινή απώλεια όρασης, διαταραχή του λόγου και άλλα συμπτώματα.
«Η μελέτη μας αποκαλύπτει μια ισχυρή (κοινή) γενετική βάση για την ημικρανία και την επιληψία, επειδή η συχνότητα ημικρανιών αυξάνεται μόνο στους ανθρώπους που έχουν στενούς (και όχι μακρινούς) συγγενείς με επιληψία», δήλωσε η Γουινάουερ.
Η καλύτερη κατανόηση των γενετικών δεσμών ανάμεσα στην επιληψία και άλλες παθήσεις, όπως η ημικρανία, ελπίζεται ότι μελλοντικά θα βοηθήσει στην βελτιωμένη διάγνωση και θεραπεία αυτών των διαταραχών που συνυπάρχουν σε ένα άνθρωπο, ιδίως αν εντοπιστούν συγκεκριμένα γονίδια, οπότε η φαρμακευτική αγωγή θα γίνει πιο στοχευμένη.
Γιατί λαλούν οι πετεινοί;
- Δημιουργηθηκε στις Πέμπτη, 10 Ιανουαρίου 2013 14:10
Οι πετεινοί είναι τα ξυπνητήρια της φύσης, αλλά γιατί λαλούν συνήθως το πρωί;
Το πρωινό λάλημα είναι ένας τρόπος με τον οποίο ο πετεινός υπερασπίζεται το ζωτικό του χώρο και τα δικαιώματά του πάνω στις κότες. Μόλις ξημερώσει, είναι έτοιμος να προασπίσει την περιοχή του από ενδεχόμενους εισβολείς, που ίσως την παραβίασαν κρυφά μέσα στο σκοτάδι. Ο πετεινός μπορεί να διακρίνει μικρές διαφοροποιήσεις του φωτός, και γι' αυτό κάποιοι αρχίζουν να λαλούν μόλις εμφανιστεί η πανσέληνος.
Κατά τα άλλα, το ασυνήθιστα δυνατό λάλημα του πετεινού οφείλεται στο ότι οι σημερινές οικόσιτες κότες κατάγονται από πτηνά που ζούσαν σε πυκνή ζούγκλα. Σε τέτοια μέρη, ένα όμορφο και μελωδικό τραγούδι δεν ακούγεται και πολύ μακριά.
