Μπορεί να λέγεται «ενεργειακή αξιοποίηση» ή «θερμική επεξεργασία», ωστόσο για τους κατοίκους μιας περιοχής που μαθαίνουν ότι πρόκειται να υποδεχτούν ένα εργοστάσιο καύσης απορριμμάτων, τα πράγματα είναι συνήθως πιο απλά – και πιο καπνισμένα.

Τα σκουπίδια θα καίγονται, και μαζί μ’ αυτά, συχνά, και οι εύθραυστες σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτών, τοπικής αυτοδιοίκησης και κεντρικού κράτους.

Η εγκατάσταση μονάδων καύσης απορριμμάτων προβλέπεται στον εθνικό και περιφερειακό σχεδιασμό διαχείρισης αποβλήτων.

Με λίγα λόγια, η Πολιτεία μπορεί, εφόσον το κρίνει σκόπιμο, να προωθήσει έργα αυτού του τύπου, ανεξάρτητα από το πόσο δημοφιλές είναι το σχέδιο στα τοπικά συμβούλια – ή στις πλατείες.

Όπως ορίζει η σχετική νομοθεσία (Ν. 4042/2012, Ν. 4819/2021, Ν. 4685/2020), οι δήμοι συμμετέχουν μεν στη διαμόρφωση του τοπικού σχεδίου διαχείρισης απορριμμάτων, ωστόσο η τελική απόφαση χωροθέτησης και αδειοδότησης ενός τέτοιου εργοστασίου ανήκει στο υπουργείο Περιβάλλοντος και, σε δεύτερο βαθμό, στις περιφέρειες.

Δήμοι: συμβουλευτικός ρόλος, όχι αποφασιστικός

Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι η γνώμη του οικείου δήμου μπορεί να ακουστεί, αλλά δεν είναι δεσμευτική.

Αν, για παράδειγμα, μια περιοχή είναι «κατάλληλη» βάσει τεχνικών κριτηρίων, η μονάδα μπορεί να προχωρήσει ακόμα και παρά την τοπική αντίθεση. Με μια φράση: ο δήμος λέει τη γνώμη του, το κράτος παίρνει την απόφαση.

Η δημόσια συζήτηση γύρω από την καύση των απορριμμάτων είναι έντονη. Οι υποστηρικτές μιλούν για τεχνολογία αιχμής, με ενεργειακή απόδοση και μειωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

Οι επικριτές απαντούν με αριθμούς για εκπομπές διοξινών, μεταφορά τεράστιων ποσοτήτων απορριμμάτων από όλη τη χώρα και ιδιωτικοποιημένο έλεγχο της διαχείρισης των αποβλήτων, με υψηλό κόστος για τους πολίτες.

Όταν δε το εργοστάσιο προβλέπεται να λειτουργεί μέσω ΣΔΙΤ (σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα), οι ενστάσεις πολλαπλασιάζονται.

Ποιος αποφασίζει τελικά – και για ποιον;

Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου ο σχεδιασμός προβλέπει τη μεταφορά απορριμμάτων από πολλούς δήμους σε μία μόνο περιοχή — κάτι που γεννά εύλογα ερωτήματα: γιατί εκεί; πώς επελέγη ο συγκεκριμένος τόπος; και πόσο τελικά μετρά η συναίνεση των κατοίκων;

Το σίγουρο είναι πως, στην περίπτωση των εργοστασίων καύσης, τα σκουπίδια δεν είναι το μόνο που καίγεται. Καίγονται και αντιστάσεις. Καίγονται και σχέσεις εμπιστοσύνης.

Κι αν κάτι μένει στο τέλος, είναι η στάχτη από μια ακόμη «αναγκαία» επένδυση — που πέρασε πάνω από κεφάλια και κάτω από τραπέζια.

      Ακολουθήστε μας και στο twitter!     

• Facebook